Voor wie contact zocht met het nodige ongeduld, was er tot 2012 de mogelijkheid om via MSN Messenger een buzzer te sturen. Voor de meer empathische chatter was er het symbool van omhelzing: [[]].
Voor Marcel van As – tot 2010 drummer bij Coparck, sinds 2010 (‘Kom Terug‘) bij Spinvis, en sinds kort ook bij Freez – werd het het zinnebeeld van zijn project. De dagelijkse motivatie iets te maken of te voltooien was er al lang, de impuls dit te verzamelen en uit te brengen pas recent. Waar Van As zelf aan het begin van 2020 nog een van zijn weinige luisteraars was tijdens autoritten en avondwandelingen, kan de (digitale) wereld een jaar later het hart ophalen aan een Soundcloudlijst, een EP en een volledige plaat.
“Op een bepaald moment moet er iets mee,” zegt Van As wanneer we hem spreken. De naam en het symbool van het project vatten de intenties goed samen. Door het kleurrijke design van Jan Willem (Jillem) van den Ban doet het denken aan iets tussen werk van Frank Stella en het logo van Berghain – intussen een geïmproviseerde kunstgalerie met ‘Morgen ist die Frage’ als devies.
Eerder uitzonderlijk denken we aan Spinvis. “Twee willekeurige woorden bij elkaar zeggen niet zoveel, maar als je drie woorden bijeen zet, ontstaat een verhaal,” was het credo bij de plaat ‘Trein Vuur Dageraad’ (2017). Voor Van As werd het een symbool en twee woorden, ver verwijderd van enige willekeur. Maar het narratieve is er zeker.
Jeanne Damas, DJ Shadow en Scarlett Johansson
Het blijft een absurd besef, dat maart 2020 intussen bijna een jaar geleden is. De Nederlandse drummer Mischa Porte plaatste als reactie op de lockdown, het gebrek aan vooruitzicht voor artiesten en de ontwrichte markt, 70 dagen lang een kort drumfragment online: Isolated Drumtracks. Gratis, en met de uitnodiging aan andere muzikanten er verder op te bouwen.
De interpretaties van [[]]togethermachine – 27 dagen zette Van As door – worden vooral gekenmerkt door het gebruik van samples. In zekere zin getuigen ze van de huidige cultuur, zoals een beautyvlog van Parisienne Jeanne Damas of de trailer van een bekende Spaanse serie. Dag twee is door de sample van instructies tegen de verspreiding van het coronavirus een unheimlich tijdsdocument; net als dag tien, waarop de directeur-generaal van het WGO klinkt. Op dag vier hoorden we de stem van Edward R. Murrow, broadcast journalist en antagonist van het mccarthyisme, die eerder werd gesampled door Eels en DJ Shadow, aan wie de ambient van [[]]togethermachine soms doet denken. De interpretaties die nu op SoundCloud staan zijn nog ruw – een nieuwe EP volgt in het voorjaar.
“Zodra je bij instrumentale muziek stemmen gebruikt gaat het leven. Dan gebeurt er iets. Als je af en toe iemand iets laat zeggen, meandert die muziek van de ene kleine tekstspraak naar de andere. Dat geeft de muziek meer adem, waardoor je bijvoorbeeld langer één beat kan vasthouden. In plaats van een herhaling, wordt het dan toch een soort verhaal,” legt Van As uit. Denk aan Burial, wiens samples gedeeltelijk uit filmfragmenten bestaan, afgewisseld met stukken uit interviews. Dichterbij is er Bas Bron, die op de stem van Scarlett Johansson uit ‘Lost in Translation’ rekende voor de cohesie van ‘What’s a Girl to Do’. Pakweg STUFF., nog zo’n act vertrokken vanuit drums, rekent tijdens livesessies ook op flarden uit films om nummers aan elkaar te rijgen.
Orson Welles, Ennio Morricone en W.H. Auden
De rode draad op de debuut-EP en LP van [[]]togethermachine, getiteld ‘[[]]’, werden fragmenten uit het Old Radio Archive, die opduiken tussen het drum-, toets- en zangspel van Van As. Wie op de homepagina op archive.org terechtkomt, ziet onder meer de speeches van Churchill of fictie van Holmes; of bekende radiospelen als ‘Yours Truly, Johnny Dollar’, of ‘The Shadow’ en ‘Les Miserables’ van Orson Welles. Voor een artiest met geduld en toewijding zijn de mogelijkheden eindeloos.
Het is echter de muziek zelf die iets verhalend in zich heeft. Van As zegt zelf groot liefhebber te zijn van de legendarische producer David Holmes, die zich voor zijn vroeg werk liet inspireren door (Ierse) cinema. Op diens ‘De Niro … The Journey’ uit 1993 is zelfs een stuk Morricone te horen; op ‘Caddell Returns’ (1997) Bernard Herrmann (uit ‘Psycho’). Later componeerde Holmes zelf soundtracks voor onder meer ‘Out of Sight’ (Steven Soderbergh, 1998) en Hunger (Steve McQueen, 2008).
Dat verhalende, visuele, in de composities van [[]]togethermachine wordt langs twee kanten ondersteund. “De titels kan je, bij wijze van spreken, verzinnen nadat je de track gemaakt hebt.” ‘That Time I Took A Walk In Manhattan And It Was 21 Degrees on Christmas Eve‘ zou de opening van een hoofdstuk of gedicht à la W.H. Auden kunnen zijn; ‘About Last Night‘ lijkt door de titel en het gebruik van de sample de wanhoop na een misgelopen avond te vertellen. ‘I Remember Julius‘ is een hommage aan Julius de Paauw, die sinds ‘Kom Terug’ eveneens bandlid van Spinvis was, maar kort nadien overleed. “De titel wordt een onderdeel van de compositie.”
Sophia de Geus, Kamiel Rongen en Rogier Hemmes
Daarnaast is er de vertaling naar de taal van het visuele. Sophia de Geus (Tiny Sob Productions) creëerde een video voor ‘I Dream You Here With Me’ die net zo etherisch oogt als het nummer (met stem van Vas As) klinkt; en met kunstenaar-muzikant Kamiel Rongen, die met verf, olie en water in een omgekeerde visbokaal ‘Waterballetten‘ maakt, wordt nagedacht over een samenwerking. Rongen werkte eerder al samen met Spinvis, zo ook tijdens het digitale festival ‘We vieren het toch‘. Soundscapes, maar dan in de vorm van video.
Dan toch nog een parallel met Spinvis: het jongste album werd weer door Erik de Jong alleen gemaakt, net zoals bij zijn debuut in 2002, toen hij nog afgeschilderd werd als solitaire artiest, met “zolderkamer” als slagwoord in elk artikel over de totstandkoming. Achttien jaar later is de instrumentaliteit van het Spinvis’ werk eens zo opvallend. Voor ‘7.6.9.6’ werden vocals en strijkers doorgestuurd via WeTransfer, en stond De Jong weer alleen voor het producen en mixen.
“In isolatie en zonder compromissen” – zo omschrijft Van As de realisatie van ‘[[]]’: ei zo na individueel, met het verschil dat Rogier Hemmes (Okapi Recordings) instond voor de mixing en dat er met Eni-less (Redrum Squad) al een eerste samenwerking was, voor de track – euh – ‘[[]]togethermachine’.
Het creëren van een interactief platform met ruimte voor andere kunsten, met input van andere kunstenaars uit verschillende disciplines, is het doel dat Van As voor ogen heeft. Www.togethermachine.com zou op termijn moeten dienen als digitale verzamelplaats. Een recente aanzet was de lancering van ‘Beatcorner‘: onaffe beats annex uitnodigingen tot samenwerkingen. “Er moet eigenlijk een rapper op.”
Voorlopig zijn de samenwerkingen eerder ad hoc: met TᖇᗩᑭᕼOᒪE kwamen collage’s van beeld- en geluidfragmenten tot stand, telkens met pendelen als thema. Titels als ‘Are You Coming Home For Dinner?‘ klinken intussen bekend; met instructies over bijvoorbeeld het openbaar vervoer luisteren we weer naar het betere samplewerk.
Het is dat wat de machine together en avant-garde maakt: het denken vanuit een collectieve gedachte; het collectief dat streeft naar een gedeeld resultaat. Het nemen en delen dat zich afspeelt in de digitale wereld is een “onromantisch idee dat dan toch weer romantisch is,” zoals Marcel van As zegt. Intussen samplet, creëert, produceert en deelt [[]]togethermachine door, op zoek naar de volgende halte.