Shit, hoe ging dit ook alweer?
In het jaar (of twee of drie) dat Skyline weer een Skyline pullt, is er heel wat gebeurd. In de wereld, in de muziek, in de kunsten. En in onze persoonlijke levens. De selectie van tien (plus één) ‘momentjes’ uit 2025 reflecteert hoe kwantiteit terrein verliest tegenover kwaliteit, en hoe de spoeling dunner wordt. Dat is een tegenstelling, maar tegengestelde bewegingen en paradoxen allerhande zijn de lingua franca van vandaag. Het meest zichtbare resultaat is een veel lagere output onzentwege. Het toont óók de verdiensten van fijnmazigheid hanteren in de keuzes die we maken, en de positieve kanten van de verwerping van fomo. En ja, ook wij ontsnappen niet aan futurofobie.
Waar 2024 nog goed was voor twee prima satirische stukken (al zeggen we het zelf), kon dat kunstje niet nog eens een jaar lang herhaald worden. Er valt namelijk weinig postironisch te lachen als alles al postironisch is. Gert Verhulst die een Tiktok-dansje doet? Dat is gewoon sterke contenstrategie en de VRT nieuwsdienst maakt het tot een item, want anders is die redactie geen part of the conversation meer. De algoritmisering van de samenleving is inderdaad een feit, dus doen alsof barslechte takes over eender wat er nog toe doen, is zinloos. Je zou kunnen zeggen dat een zekere lethargie, ja zelfs nihilisme zich van ons meester heeft gemaakt. Of is het eerder een kwestie van de juiste strijd kiezen? Laten we het houden op cultuurpessimisme.
Samenvattend: in het bredere muzieklandschap valt weinig meer te halen. En helaas is ook de (Vlaamse) cringe-industrie een op zichzelf staand ding geworden. Wat rest: originele interpretaties van wat iedereen die deze website al eens gelezen heeft, hopelijk toch al weet. Maar misschien nog niet zo heeft bekeken. Hier gaan we.
Stereolab doet een The Cure/Sleep/Deftones
Nog maar eens een oude band die nog maar eens voor een kandidaat-album-van-het-jaar zorgt. Onder impuls van Bitchin Bajas, die schijnbaar al hun energie hebben gestopt in Instant Holograms on Metal Film, want hun eigen Inland See lijdt wat aan bloedarmoede. Nu goed, de cultact die Stereolab is heeft dus hun beste album in decennia gemaakt en sowieso hun best geproduceerde ooit. Een plaat die klinkt als een masterclass dansen op een vulkaan, of als een soort sonische middelvinger naar groothandelaren in angst, die zowat driekwart van de economie en politiek onder hun hoede hebben. Of dit album ook zonder Franse zon, een fijne autorit of wiet even goed is? Wat is dat wel? En wacht maar tot verlate hipsters deze muziek ontdekken terwijl ze zich te goed doen aan de Nouvelle Vague-revival (de zoveelste al). Een eervolle vermelding is er ook voor Deftones, dat eigenhandig het nu metal-genre uit de septische put heeft getrokken, Tiktok verovert en hun beste album in meer dan twintig jaar op de wereld heeft losgelaten. Maar alleen Stereolab weet de peilloze negativiteit van 2025 muzikaal zo sterk te counteren. Als Dilan Yeşilgöz hier op had gedanst na haar overwinningsnederlaag, dan was er spontaan antimaterie ontstaan. Scheelt het CERN ook weer wat werk. Probeer het vooral zelf (op eigen risico):
Auke Hulst stelt je maag op de proef
Nog meer op de proef dan bovenstaande content, zegt u? Jazeker, en ook nog wel op een grappige en meeslepende manier. Een goed verhaal moet vandaag heel wat doorstaan, want met de Hunnen op onze Impermo-opritten is het net iets lastiger om een doorsnee fictielezer vast te houden. Des te meer een teken van kwaliteit als het lukt. Hulst kan in De Tandenjager bogen op zijn ontzettend rijke taalwereld, niet wars van enig historisch onderzoek en dus niet wars van expliciete omschrijvingen die niet voor iedere maag geschikt blijken. Ook zijn gevoel voor humor over tijdsgrenzen heen en de vrij schaamteloze autobiografische dan wel therapeutische implicaties in De Tandenjager maken van dit boek gewoon een van de meest intrigerende romans van het jaar.
Borremans’ impressionante eenvoud in Voorlinden
Velazquez’ meesterwerk en tegelijk een millennium aan pauselijk machtsmisbruik oproepen aan de hand van één simpel beeld, het is vrijwel niemand gegeven. Behalve Michaël Borremans, die in Voorlinden met A Confrontation at the Zoo weer eens wist te verbazen. Nou ja, de expo was grotendeels een best-of van 20 jaar Borremans, grofweg tussen de prille doorbraak en zijn superstardom. Al dat fraais met genoeg ademruimte en in de relatieve rust van Voorlinden kunnen zien, blijft hoe dan ook een privilege. Weinig hedendaagse schilderkunst heeft meer impact en zeggingskracht, wat enigszins in contrast staat met Anselm Kiefers steeds meer geforceerde late oeuvre, onderwerp van die andere Nederlandse blockbuster in 2025.
De oorlog wacht op ons
Weinigen leken het na afloop door te hebben tijdens de wereldpremière op de Ruhrtriennale, maar de laatste fase van FC Bergmans tableau vivant-huzarenstukje Guernica Guernica is een uitnodiging. Veel meer hoeven we niet weg te geven. Deze voorstelling toont alle relevante aspecten van de oorlog voor al wie geeft om vrede: de gruwel zelf, de geschiedenis die door overwinnaars wordt geschreven en de daaropvolgende kinderlijke reductie, tot het punt dat we de oorspronkelijke betekenis van Picasso’s meesterwerk vergeten en gedoemd zijn om de geschiedenis te laten herhalen. Wie het na het zien van deze tour de force niet snapt, zal het helaas nooit snappen.
Trent Reznor is dé legacy act van 2025
Vergeet Thom Yorke en Jonny ‘ik speel anno 2024 in een genocidaal land’ Greenwood. De échte legacy act van het afgelopen jaar was Nine Inch Nails. Legacy als in: geen nieuw materiaal, wel wat uitvoeringen in een origineel nieuw jasje en natuurlijk een nog steeds een briljant repertoire. En vooral: een liveshow waar feitelijk niemand tegen op kan. Nou ja, misschien een heel klein beetje de akoestiek van de Keulense Lanxess Arena, die ondanks het uitstekende geluidsdesign van Atticus Ross toch voor wat galm zorgt. Maar wat maakt het uit, met zo’n setlist, met de uitgeklede nummers, de gedurfde mash-ups, het doodeenvoudige en o zo intense camerawerk op diverse schermlagen, en ga zo maar door. Wat maakt het uit als The Fragile nóg beter oud wordt dan The Downward Spiral en na een kwarteeuw de fase van verteerbaarheid heeft bereikt? Wat maakt het uit als Trent Reznor zowat de fitste 60-jarige van de planeet is? Wat maakt het uit als dit misschien wel de beste Nine Inch Nails is sinds Pukkelpop 2007? Eén EP is voldoende om een excuus te hebben en nog eens onze kant op te komen. Hoop doet leven, zeker met Trump in het Witte Huis.
Vija Celmins ofte het belang van de female gaze
Fondation Beyeler nabij Bazel demonstreerde met een overzichtstentoonstelling van de Lets-Amerikaanse kunstenaar Vija Celmins hoe een complex- en compromisloze vrouwelijke blik kan leiden tot kunst die we en masse missen. Celmins’ werk is geworteld in pure observatie en fascinatie, in een aandacht voor details die de meeste mensen ontgaan. Het leidt tot een rust en een focus die je niet meer associeert met een tentoonstellingsbezoek anno nu.
Pat Thomas is de belangrijkste experimentele muzikant van het moment
Zijn rol in أحمد [ahmed] of die plaat met Mark Fell: wie dit jaar toe was aan een muzikale uitdaging, was bij pianist Pat Thomas aan het juiste adres. Je kent hem misschien ook van Irreversible Entanglements en een pak andere namedrop-waardige projecten, maar bovenal lijkt Thomas de natuurlijke opvolger te zijn van de in 2018 overleden Cecil Taylor. Thomas kan moeiteloos laveren tussen de ritmesectie bijstaan (of straight up overnemen), texturen creëren, pure chaos initiëren of free jazz op een niet-vrijblijvende manier inzetten om medemuzikanten uit hun kot te lokken. 14 februari staat أحمد [ahmed] in STUK. Je weet wat gedaan.
Richie Culver tilt de Britse ellende-core naar nieuwe hoogten
Met I Trust Pain heeft de Britse producer en performer Richie Culver niet enkel een dijk van een plaat uitgebracht, maar ook een bijbehorende collagefilm, die voor zover wij weten enkel op het Letse Skaņu Mežs Festival is vertoond. I Trust Pain gaat over abjecte uitzichtloosheid van het leven op een plek in de Britse dead zone, een strook langs de oostkust waar in sommige stadjes en dorpen met moeite een kruidenier gevonden kan worden. Het is een beeld van de Britse samenleving zoals bedacht in de meest dystopische think tanks, die het VK zien als één groot laboratorium voor de (post-)neoliberale samenleving. Daar hadden we het een aantal jaar geleden al over, want Richard Dawson heeft ook prima in de gaten hoe dat zit. Alleen ontdoet Culver Dawsons interpretatie van de realiteit van alle sprookjes, tierlantijntjes en liefde die de bard uit Newcastle uitdraagt. In de eerste plaats is I Trust Pain immers een persoonlijk document, een werk dat één individuele realiteit reflecteert, maar dan wel eentje die hoe langer hoe meer die van eender wie kan worden in dat vervloekte land.
Sunn 0))) zagen we nog nooit zo kwaadaardig
Terwijl ze in duo-vorm nog vrij netjes en zelfs lief overkwamen op Rewire Festival 2024, is de terugkeer van Stephen O’Malley en Greg Anderson naar Le Guess Who? – tien jaar na een door hen gecureerde editie – iets wat elke zaal, liefhebber of niet, altijd zal doen leeglopen. Zo vol de Ronda aan het begin is, zo rustig blijkt het nog te zijn bij het optrekken van alle mist. In goed vijf kwartier beginnen ze welgeteld één keer aan een min of meer herkenbaar stuk. De rest van de set bestaat uit een voortdurende zoektocht naar méér decibels. Anderson gooit zelfs zijn gitaarkabel in de strijd om toch maar een seconde of wat extra feedback te krijgen uit de symfonie van 18 versterkers. Met als resultaat ultragelaagde harmonics-porno, ademhalingsproblemen voor de mensen op de voorste rijen en een catharsis die een laatste Sunn 0)))-show van een tour waardig is. En toegegeven, enkel een gruwelijke zaal als Ronda kan het belachelijke decibelpotentieel van deze act omzetten in realiteit. Murw en zwaar uit balans keren we huiswaarts, met de wetenschap dat dit het luidste optreden moet geweest zijn na My Bloody Valentine op Pukkelpop 2009. En o ja, de eerste tien minuten van de set (officieel is het anderhalf uur, dus misschien vormt dit een poging om de gemiddelde decibelwaardes binnen de perken te houden) worden besteed aan het integraal afspelen van deze stone cold classic.
Anohni & The Johnsons knijpen alle hoop uit Glastonbury
Het beste optreden sinds Kendrick Lamar op Glastonbury Festival 2022 is Anohni & The Johnsons op Glastonbury Festival 2025. De Britse hoogmis van wansmaak maar ook van herwonnen geloof in de mensheid is niet bepaald een muzikale hoogvlieger, maar elke twee of drie edities is het perfect mogelijk – zoals vroeger ook weleens op Roskilde gebeurde – om het beste concert in jaren te zien. Als in: niet eens te overtreffen door een briljante act op een perfecte, idyllische locatie. Glasto of niet, BBC-uitzending of niet, Anohni & The Johnsons veranderden geen letter aan de opzet van de tour. Het is een set met nummers specifiek gekozen in functie van de thematiek, te weten ecocide. En om dat kracht bij te zetten, komen tussendoor wetenschappers aan het woord op het scherm. Die vertellen wat we stiekem allemaal al weten, maar nog niet willen geloven. Ruimte voor hoop of de juiste hitjes op het juiste moment is er niet. Zo’n vijfduizend doodstille mensen voor de Park Stage moeten de kelk tot op de bodem leegdrinken. De rest van het festivalterrein, waar de overige 205000 mensen rondlopen, is op de achtergrond schijnbaar stilgevallen. Een significant percentage van het publiek houdt het niet droog. Dit is tegelijk pure schoonheid en onversneden tristesse. Anohni is ongenaakbaar.
Toegift: Kevin Shields verneukt het, maar zijn band is definitief de beste ooit
Oké, we bedoelen dus pound for pound gesproken, maar toch. Hoe ouder de nummers worden, hoe meer ze gaan leven en hoe meer je erin gaat ontdekken. En met ons een hele nieuwe generatie, al dan niet geholpen door Tiktok (het kan ons werkelijk geen ene reet schelen). In Dublin moet My Bloody Valentine door de grote poort terugkeren: dankzij het legacy act-gunstige algoritmische systeem van de door Shields ooit als psychotisch omschreven muziekindustrie is ‘mbv’ nu arena-waardig. En bovendien hadden ze nog nooit een grote headlineshow gehad in Dublin, waar de helft van de band vandaan komt. Nu goed, voor Shields zijn het ook veel decennia van tinnitus, eenzame afzondering en wietconsumptie geweest. En vooral: van weinig repeteren. Terwijl je toch iets anders verwacht als je acht tientjes neertelt. Een oude mafkees als frontman hebben is een iets en we vergeven het pakweg een Warren Ellis als hij tussen Dirty Three-nummers door eindeloos ouwehoert met zijn publiek, want tijdens de uitvoering van die nummers speelt hij de ziel uit zijn eigen lijf en meteen ook uit dat van vele aanwezigen. Iets anders loopt het bij Shields: tempofouten, regelrechte fuck ups, niet recht in de microfoon zingen en gedoe met zijn materiaal en twee (twee) techs. Jongens, doe dan lekker als Oasis en kruip eerst een half jaar of wat in het repetitiehok.
Of: misschien is het onmogelijk de muzikale rijkdom van My Bloody Valentine live tot leven te wekken, in tegenstelling tot de holbewonersmuziek van Oasis? Soms is de meest comfortabele verklaring de te prefereren keuze. Dus luisteren we maar naar de studio-versie van ‘Wonder 2’, want live wordt die al helemaal de soep in gedraaid. Het zijn teleurstellingen die een positieve kant hebben: hoe meer de vergelijking tussen opname en live spaak loopt, hoe duidelijker wordt dat Shields en co ettelijke mirakels in (diverse, vaak achteraf failliet verklaarde) studio’s verricht hebben. Bestaat er een beter nummer dan zo’n ‘Wonder 2’? Misschien, en dan komt D’Angelo al gauw om de hoek kijken. Helaas moeten we dit overzicht met hem afsluiten.
Titelfoto: Sofie Silbermann