Zoals de documentaire Sisters with Transistors (2020) treffend liet zien, stonden vrouwen mee aan de wieg van de elektronische muziek toen die grofweg zeventig jaar geleden ontstond: een rol waar de traditionele muziekgeschiedenis en musicologie jarenlang al te gemakkelijk aan voorbij ging, en die Lisa Rovner in haar regiedebuut op treffende wijze belicht met portretten van onder meer Pauline Oliveros, Daphne Oram en Laurie Spiegel.
Maar vrouwen belichamen niet enkel het verleden van de elektronische muziek: wij durven erom wedden dat vrouwen de meerderheid der nominaties zullen wegkapen in zowat alle zichzelf respecterende eindejaarslijstjes in 2022, voor zover dat vorig jaar nog niet het geval was. Als 2021 meer dan uitstekende releases had van Beatrice Dillon, Loraine James, Klein en zovele anderen, dan hoeft 2022 daar alleszins niet voor onder te doen. Inderdaad, the future is female is allang geen toekomstleuze meer als het gaat over muziek, en zeker wat electronica betreft. Zonder enige vorm van volledigheid te betrachten wagen we ons in dit artikel aan een overzicht van vrouwelijke artiesten die zich de voorbije twee jaar lieten opmerken in de wereld van de elektronische muziek in zijn meest ruime betekenis.
Lucrecia Dalt
Sinds ‘No era sólida’ (2020) lijkt Lucrecia Dalt ten prooi te zijn gevallen aan een onstuitbare creatieve energie: vorig jaar de veelbesproken samenwerking met Aaron Dilloway ‘Lucy & Aaron’, en recent nog de soundtrack voor scifihorrorprent ‘The Seed’, waarvoor ze aan de slag ging met tape loops van schurende metalen objecten. Intussen krijgen we ook alweer een voorproefje voorgeschoteld van haar achtste solo-album, ‘Ay!’, dat op 14 oktober uitkomt, en waarop Dalt naar eigen zeggen bolero, mambo, merengue en salsa vermengt met science fiction. Afgaand op track ‘No tiempo’ mogen we vooral ook een veel organischer geluid verwachten, net als een antwoord op de vraag ‘wat als Björk in het Spaans zou zingen?’.
Nala Sinephro
Nala Sinephro past maar deels in het electronicahokje: voor haar debuut ‘Space 1.8’ programmeerde ze niet alleen modulaire synths, maar toonde zich tevens begenadigd toetseniste én harpiste. Om de klankwereld van Sinephro hangt een warme gloed: de harp, pads, fluweelzachte, schuifelende percussie. De occasionele koperblazers zijn opgenomen zodat ze als samples klinken: van ver, ergens onderaan in de mix, afgevijld en met de nodige reverb. Toch wordt de muziek nooit saai: de eindeloos gevarieerde texturen en ritmes maken dat op Space 1.8 niet één minuut teveel staat.
Felicia Atkinson
Wie nog veel meer dan Sinephro het spanningsveld durft op te zoeken tussen ‘serieuze’ ambientmuziek en, nuja, welnessmuziek, is Felicia Atkinson: glooiende softsynths, een basklarinet, en godbetert veel reverb. Maar Atkinson is de profete van de vertraging: dat de muziek haar tijd neemt om een punt te bereiken, wil daarom niet zeggen dat ze oeverloos rondmeandert. Sommige meditaties zijn woordeloos, terwijl Atkinsons stem net de spil is van andere, zoals ‘The Lake is Speaking’, dat zo zacht en intiem is opgenomen dat je haast het geluid van haar tong tegen het gehemelte hoort tussen elke medeklinker. Zei iemand ASMR?
Cheri Knight
‘American Rituals’, dat in 2022 werd uitgeven, kan je bezwaarlijk nieuw noemen: alle opnames dateren van de vroege jaren ’80 en zijn gemaakt in de opnamestudio van Evergreen State College in Olympia, Washington, waar Knight in die tijd compositiestudente was. Gefascineerd als ze was door Pauline Oliveros’ filosofie in verband met deep listening, en door de experimenten van John Cage, construeerde ze een primitieve maar eigenzinnige muzikale taal waarin haar stem en een tape loop centraal staan. Het resultaat is een verzameling opnames die nu gecompileerd zijn op ‘American Rituals’; collages, mantra’s en meditatieoefeningen die op een vreemde manier haast voldoende gedateerd zijn om weer fris te klinken. Knight zette haar carrière overigens niet voort – ze verhuisde naar Massachusetts en begon een geitenboerderij.
Astrid Sonne
Twee zaken kenmerken Astrid Sonne, of toch minstens haar studiowerk: ze bereikt veel met zeer weinig materiaal, en ze heeft nog nooit twee tracks gemaakt die ook maar op elkaar lijken. Luister maar eens naar ‘outside of your lifetime’ (2021): een stuiterende synthlijn die halverwege wordt gespiegeld in ‘Mirror Behaviour’, twee stemmen a capella en wat natuurgeluiden op ‘Fields of Grass’ en een eenzame, meditatieve altviool op ‘Greener’. Elke track vertrekt van een eenvoudig idee dat in zijn uiterste consequentie wordt doorgedreven, zonder compromis of behaagzucht.
‘Ephemeral Camera Feed’, dat begin dit jaar uitkwam, documenteert haar passage op Berlin Atonal 2018, en is eigenlijk één lange drone-compositie. Opmerkelijk is dat het hele optreden gecapteerd is met microfoons die verspreid staan over het publiek. Je hoort dus niet alleen uitstekende de natuurlijke reverb van de zaal, maar ook incidentele geluiden uit het publiek die bijdragen aan de sfeer van de opname.
Kali Malone
Kali Malone is een onvolprezen smid van organische drones, en heeft vooral een uitgesproken liefde voor het orgel. Wanneer eigentijdse componisten teruggrijpen naar dat instrument zoeken ze gewoonlijk gretig naar excessen, en focussen ze op de enorme diepte en kracht. Kali Malone heeft de verdienste dat cliché te omzeilen: ze maakt van het orgel haast een kamerinstrument, en ontleedt met een wetenschappelijke nieuwsgierigheid – en met respect voor de wetten van de traagheid – de registers van het instrument. Zei iemand daar deep listening? Dezelfde principes past ze toe op ‘Living Torch’, waar ze een trombone, basklarinet en modulaire synth toevoegt aan haar klankwereld en meteen tekent voor een van de beste ambientalbums van het jaar.
Caterina Barbieri
Voor wie Caterina Barbieri volgde, was ‘Spirit Exit’ dat in juli uitkwam allicht geen grote verrassing: Barbieri’s voorliefde voor patronen, een soort polyfoon minimalisme en retro synths zijn een constante doorheen haar laatste albums. ‘Spirit Exit’ vermengt die ingrediënten wel op succulente wijze in een heel zintuiglijk album dat eigenlijk gewoon gemaakt is om van te genieten, als het ware het equivalent van een glas rode wijn of een voetmassage. Tegelijk zijn de nummers puntiger, meer gefocust dan voorheen, meer wars van clichés. Meteen cementeert Caterina Barbieri haar terechte status als autoriteit in de elektronische muziek anno 2022.
Rachika Nayar
Nog een echt synthesefiguur in deze lijst: Rachika Nayar, die dit jaar het logische vervolg op ‘Our Hands Against the Dusk’ uitbracht. Zo bestaat de klankwereld van ‘Heaven Come Crashing’ (2022) net zo goed uit dromerige synths en agressieve sequencers (met name op ‘Tetramorph’, dat ons aan deze soundtrack deed denken) als uit stratosferische gitaren en aanzwellende cymbalen. En postrock drukt niet enkel een stempel op het geluid maar ook op de vormtaal van Nayar, die haar statische soundscapes steeds meer inruilt voor een spel met spanning en ontlading dat op momenten schatplichtig is aan pakweg Mono of Godspeed You! Black Emperor. Misschien associëren we postrock als genre anno 2022 niet meer met brandende relevantie; Nayar is duidelijk meer dan de som van haar invloeden, en versmelt elementen van gitaar- en ravemuziek tot een hoogst individueel eindresultaat.
Ale Hop
Ale Hop is een Peruaanse, in Berlijn residerende artieste die field recordings en samples samensmeedt tot geluidscollages met evocatieve titels. Het resultaat is ambient, maar dan duister, psychedelisch en met etnische toetsen. Zo komt de bevreemdende muzikale syntaxis van ‘Why Is It They Say a City Like Any City’ aardig in de buurt bij het verklanken van een bad trip, maar niet zonder enig gevoel voor humor (meer ‘Fear and Loathing in Las Vegas’ dan ‘Requiem for a Dream’, zeg maar). Of: hoe je door bepaalde ambient-gemeenplaatsen zoals samples van natuurgeluiden te hercontextualiseren wel degelijk tot interessante resultaten kan komen.
In bovenstaande lijst ontbreken bovendien nog heel wat namen: denk alleen al aan Farida Amadou, Kaitlyn Aurelia Smith, of Marina Herlop. Björk, uiteraard, dat behoeft geen betoog. En dan hebben we nog drie maanden te gaan in het Jaar des Heren 2022.
Op naar de eindejaarslijstjes?