Dat het Berlijnse psycho-akoestische duo The International Nothing er maanden over doet om de vragen van een e-mail-interview te beantwoorden, kan gelinkt worden aan hun muzikale praxis
Zowat de helft van Skyline Rev is fan van muzikale of andere lethargie. Het is zowel tegengif als een vorm van eerlijkheid, het is, kortom, heel menselijk. Een ideale soundtrack voor dat gevoel zou wel eens klarinetduo The International Nothing kunnen zijn. We spraken met Michael Thieke en Kai Fagaschinski vlak na een betoverend optreden in een aftands cultureel centrum tijdens het Meakusma Festival in Eupen, waar een elegante man met een snor elk optreden beleefd aankondigde. Het uiteindelijke interview ging via de mail en liet even op zich wachten. Niet dat dat uitmaakt, want deze muziek lijkt immuun voor tijd.
SR: Iemand die jullie niet kent zou op basis van jullie naam, albumtitels- en covers een nihilstische inslag kunnen vermoeden. De muziek horen, hakt dat vooroordeel echter meteen aan stukken, want daar draait het allemaal rond klank. Vanwaar dat contrast tussen verpakking en inhoud?
Thieke en Fagaschinski: ‘Eerst en vooral draait het inderdaad rond klank. Die naam en titels bouwen een parallel universum dat onze muziek als het ware aankleedt. Het reflecteert onze humor, maar illustreert niet per sé de muziek. Is het nihilisme? Ik denk dat je nooit de kracht van negatief denken mag onderschatten. Je zou het ook moeten proberen; het kan veel vreugde voortbrengen!’
SR: Zeker tijdens jullie live shows lijken jullie een zekere ruis te willen produceren, wat je al dan niet kunt linken aan de natuurlijke resonantie van elektronische muziek en de boventonen die synthesizers creëren. Dat is iets waar Tim Hecker bijvoorbeeld vrij goed in is. Is dit jullie vertaling naar een akoestische variant of heeft het überhaupt een andere bedoeling?
‘Zonder dat we hedendaagse elektronische muziek in het algemeen negeren, is ambient geen referentie voor ons. Misschien klinkt onze muziek rustgevend of zacht, maar we eisen ook de aandacht van de luisteraar op tot op een niveau dat wij niet met ambient zouden associëren. Dat gaat dan specifiek om details en inderdaad kleine stukjes ruis bijvoorbeeld. Daarin kan je een subtiel narratief in terugvinden die je naar mijn mening niet in ambient zal vinden. Denk aan een veranderende tijdsperceptie, het belang van herhaling, de constante transformatie van materiële elementen waar akoestische muziek mee gepaard gaat, enzovoort. Onze inspiratie komt veelal uit oudere bronnen, die weliswaar ook een inspiratie zouden kunnen vormen voor ambient-artiesten. Zo hebben we een gezonde interesse in Indiase muziek, Japanse Gagaku-muziek, Albanese iso-polyfonische koren, naast genres als krautrock, oldskool black metal en de kamermuziek van Morton Feldman. En dat is geen volledig lijstje. Maar terug naar die ruis: we bootsen niets na. Het geluid van lucht is een organisch deel van hoe onze instrumenten klinken. In de Europese klassieke muziek wordt dat element meestal vermeden. Wij omarmen dit facet van de klarinet echter en plaatsen het soms op de voorgrond. Naast de tonale aspecten vormt dit geluidselement een volwaardige laag in onze muziek.’
‘Je mag de kracht van negatief denken niet onderschatten. Je zou het ook moeten proberen; het kan veel vreugde voortbrengen!’
SR: Kunnen jullie iets vertellen over jullie werkwijze vanuit een meer technische invalshoek, dus als muzikanten?
‘Wij creëren volledig collectief. We komen samen en leggen allebei onze ideeën op tafel. Dat wordt gevolgd door heel veel trial and error om zo tot een vruchtbare bodem voor onze gecombineerde klank te komen. Als we dan iets op het spoor zijn dat onze nieuwsgierigheid wekt, proberen we dat te ontwikkelen en te onderscheiden van wat we al hebben. De focus van onze interesse ligt voornamelijk op wat er tussen de twee klarinetten gebeurt. Veel klanken binnen onze muziek bestaan enkel door de optelsom van twee klarinettonen. We proberen als het ware de dialoog te vermijden en eerder een gesculpteerde stereofonische entiteit te creëren. De connectie tussen de twee klarinetten varieert van een complete fusie van klanken tot het zoeken en stimuleren van klankcontrasten. Als we dan componeren, trachten we al deze klanken en ‘sonische verschijnselen’ in een vorm te gieten. Elke klank heeft ook een ‘dramaturgische’ functie binnen een stuk. Dit kan leiden tot het vereenvoudigen of helemaal omgooien van ideeën die op een complexe manier tot stand kwamen. Ook binnen het arrangeren van een stuk kijken we naar klankfusies- en contrasten, afhankelijk van wat we denken dat de onze muziek op dat moment nodig heeft. Het is vaak een lang proces om al die dynamiekjes en kleine veranderingen te balanceren binnen het verloop van een compositie. En doorheen dat hele proces is het cruciaal voor ons om al deze ideeën in elke fase, elke toestand op te nemen, de muziek te laten rusten en terug te luisteren met nieuwe oren. Dat we daarbij onze oorspronkelijke ideeën soms vergeten, kan nuttig zijn. Zo luisteren we zonder al te veel te projecteren en horen we de muziek zoals die is.’
SR: Jullie zijn al een paar decennia bezig en meestal zit er best veel tijd tussen albums. Bij welke andere projecten zijn jullie nog betrokken?
‘We plannen niet om elke vier jaar een release uit te brengen, maar ons werkproces heeft uiteindelijk dat ritme bepaald. Collectief componeren is heel tijdsintensief, maar ook een erg dankbaar proces voor ons. The International Nothing is voor ons allebei de voornaamste muzikale activiteit, al spelen we in vele andere projecten binnen de improvisatie-scene. Af en toe niet met de band bezig zijn is niet alleen belangrijk voor onze mentale gezondheid, maar ook een bron van nieuwe inspiraties die doorheen onze specifieke filters toch weer een weg vinden naar onze muziek als duo. Hoewel we trachten te vermijden dat we samen improviseren in andere projecten, zitten we wel allebei in het Berlijnse twintigkoppige Splitter Orchester, dat experimenteert met improvisatie door een groot ensemble.’
‘We proberen de dialoog tussen twee klarinetten te vermijden en eerder een gesculpteerde stereofonische entiteit te creëren.’
SR: Zijn jullie ooit benaderd voor een samenwerking door artiesten uit een totaal ander genre of kunstdiscipline?
‘We hebben twee collaboratieve kwartetten. Eentje bestaat uit ons, bassist Chris Weber en drummer Eric Schaefer en heet The International Nothing (… and something). Dit is een extensie van ons duo met een alternatieve ritmesectie waarbij we het element tempo verkennen. Ons gezamenlijk album ‘The Power of Negative Thinking’ kwam in 2016 op het Monotype label. Daarnaast hebben we The Magic I.D., met elektronisch artiest en zanger Christof Kurzmann en zanger-gitarist Margareth Kammerer. Met hen werkten we aan experimentele nummers en verkenden we de wereld van de popmuziek. Met dat project brachten we twee albums uit, langer geleden inmiddels. Los daarvan krijgen we soms vragen tot samenwerking van elektronische artiesten. We zien weliswaar veel gemeenschappelijke elementen op muzikaal vlak, maar tegelijk willen we dat elektronische element zelf al oproepen met onze akoestische instrumenten. Bovendien is er wat ik eerder al zei: ons proces duurt lang en niemand zou het trekken om maanden of jaren met ons samen te werken voor wat nieuwe muziek.’
SR: Vanwaar die specifieke, gedetailleerde tekeningen van dieren op jullie artwork?
‘We zijn groot fan van tanbemse, een visueel kunstenaar uit Tokyo. We zijn dan ook erg blij dat ze al onze covers voor haar rekening heeft genomen. Er is geen specifieke reden voor die keuze, maar we houden wel van het seriële aspect die deze werken samen oproepen.’